Trần Văn Khê sinh ngày 24.7.1921, tại làng Đông Hòa, thị xã Chợ Giữa, tỉnh Tiền Giang. Cả gia đình bên nội và bên ngoại ông đều trong giới nhạc truyền thống, nên khi ông sáu tuổi đã biết chơi đàn, bảy tuổi đã tham gia vào gánh hát cải lương, đi biểu diễn quanh vùng.

Theo học trường Y tại miền Bắc được hai năm (1941-1943) ông quay trở Sài Gòn dạy học kiếm sống và tham gia kháng chiến. Sau một thời gian hoạt động, bị theo dõi và ngăn cản, ông quyết định đi sang Pháp hai năm để bớt căng thẳng. Khi sang Pháp, ông làm báo, chơi đàn kiếm sống, và theo đuổi đam mê bất tận của đời mình là âm nhạc truyền thống.

Mê mải với những nghiên cứu về âm nhạc, ông đã đi khắp các quốc gia trên thế giới, tham dự các cuộc biểu diễn và liên hoan âm nhạc truyền thống. Ông trở thành thành viên của nhiều hội nghiên cứu âm nhạc của Pháp, Mỹ, và nhiều quốc gia trên toàn thế giới như: Hội Âm nhạc học Quốc tế, Hội Âm nhạc học (Pháp), Hội Dân tộc Nhạc học (Mỹ), Hội Âm nhạc châu Á – Thái Bình Dương, Hội đồng Quốc tế Âm nhạc truyền thống…

Ông cũng đoạt nhiều giải thưởng về âm nhạc như: Giải thưởng Nhạc cụ dân tộc tại Liên hoan Thanh niên Budapest (1949), Giải thưởng Âm nhạc của UNESCO ở Hội đồng Quốc tế Âm nhạc (1981, Huy chương vì Văn hóa Dân tộc của Bộ Văn hóa Việt Nam (1993), Giải thưởng Phan Châu Trinh về Nghiên cứu Âm nhạc (2011)… Ông là tác giả của vô vàn những bài nghiên cứu, phê bình âm nhạc trên các tạp chí trong và ngoài nước.

Tác phẩm tiêu biểu

Sách

• Thơ xướng họa cung đàn tri kỷ tri âm, viết chung với Tôn Nữ Hỷ Khương (NXB Hội Nhà văn, 2012)
• Trần Văn Khê và Âm nhạc Dân tộc (NXB Trẻ, 2000)
• Marionnettes sur eau du Vietnam (Maison des Cultures du Monde, Paris, 1984)

Bài viết

• Nhạc cung đình Việt Nam và UNESCO (Xưa và Nay, số 208, 2004)
• Căn bệnh mãn tính của âm nhạc truyền thống Việt Nam (Văn hóa Nghệ thuật, số 12, 2005)
• Tiểu luận án cao học về Ca trù
• Cải lương, nghệ thuật sân khấu truyền thống Nam Bộ, Việt Nam
• Đàn Đáy chỉ có ở Việt Nam
• Cồng chiêng Tây Nguyên – Di sản phi vật thể thế giới
• Xác và hồn trong âm nhạc truyền thống