Tiếng Cười Trong Bóng Tối

Vladimir Vladimirovich Nabokov (tiếng Nga: Влади́мир Влади́мирович Набо́ков; 22 tháng 4 năm 1899 – 2 tháng 7 năm 1977) là một nhà văn, nhà thơ Nga, sáng tác bằng tiếng Nga và tiếng Anh. Nabokov là tác giả của nhiều tiểu thuyết nổi tiếng thế giới, trong đó, tiểu thuyết Lolita được quay thành nhiều bộ phim nổi tiếng. Ngoài văn xuôi và thơ, ông còn là dịch giả, dịch những tác phẩm kinh điển từ tiếng Nga sang tiếng Anh và ngược lại.

Vladimir Nabokov sinh ở Sankt-Peterburg trong một gia đình quí tộc giàu có và lâu đời. Ông nội từng là Bộ trưởng Bộ Tư pháp trong chính phủ Nga hoàng Aleksandr II và Aleksandr III. Bố là một nhà chính trị nổi tiếng, sau cách mạng tháng Hai làm Bộ trưởng Bộ Tư pháp trong chính phủ lâm thời Nga. Mẹ cũng là con gái của một nhà có dòng dõi quí tộc. Mặc dù vậy, Vladimir Nabokov là người hờ hững với chính trị. Tuổi nhỏ Nabokov thích sưu tập tem và nghiên cứu cuộc sống các loài bướm. Từ năm 1911 – 1916 học ở trường trung học Tenishevsky, nơi trước đấy Osip Mandelstam từng học. Năm 1916 in tập thơ đầu tiên Стихи (Thơ). Sau Cách mạng tháng Mười, Nabokov chuyển xuống vùng Krym, nơi bố làm Bộ trưởng Tư pháp của cộng hoà Krym. Sau khi Hồng quân chiếm Krym, cả gia đình đi ra nước ngoài (tháng 4 năm 1919). Những năm 1919 – 1922 Nabokov học văn học Nga và văn học Pháp ở Đại học Cambridge; sau khi tốt nghiệp ông trở về Berlin cùng với gia đình. Năm 1927 ông cưới vợ và viết cuốn tiểu thuyết đầu tiên: Машенька. Thời gian từ năm 1927 đến năm 1937 ông viết 8 tiểu thuyết bằng tiếng Nga.

Cuối thập niên 1930 Đức quốc xã nắm chính quyền ở Đức, gia đình Nabokov chuyển sang Paris; khi Thế chiến thứ hai xảy ra, cả gia đình sang Mỹ. Vì không còn cộng đồng người Nga ở châu Âu nên không còn bạn đọc bằng tiếng Nga, kể từ đây Nabokov chuyển sang sáng tác bằng tiếng Anh.

Cuốn tiểu thuyết bằng tiếng Anh đầu tiên The Real Life of Sebastian Knight (Cuộc đời thực của Sebastian Knight, 1941), tiếp đến là nhiều tiểu thuyết bằng tiếng Anh mà nổi tiếng nhất là Lolita, in ở Pháp năm 1955, ở Mỹ năm 1958, ở Anh năm 1959. Năm 1960 Nabokov trở về sống ở Montreux, Thuỵ Sĩ và tiếp tục viết một số tiểu thuyết, đáng kể nhất có Pаle Fire (Lửa nhạt, 1962); Ada, or Ardor (Ada hay Ardor, 1969). Ngoài sáng tác, Nabokov còn là một dịch giả thiên tài, ông là tác giả của các bản dịch Слово о походе Игоревом (Câu chuyện về cuộc hành binh Igor), Евгений Онегин (Evgeny Onegin), thơ trữ tình của Pushkin, Lermontov, Tyutchev sang tiếng Anh; Alice's Adventures in Wonderland từ tiếng Anh sang tiếng Nga cũng như nhiều tiểu thuyết của mình. Vladimir Nabokov nói về mình: “Tôi là nhà văn Mỹ, sinh ở nước Nga, học văn học Pháp ở Anh trước khi chuyển về Đức ở 15 năm… Đầu tôi nói chuyện bằng tiếng Anh, tim tôi – bằng tiếng Nga, tai tôi – bằng tiếng Pháp.”

Vladimir Nabokov mất tại Montreux, Thuỵ Sĩ để lại cuốn tiểu thuyết The Original of Laura (Nguyên mẫu của Laura) đang viết dở.

Văn xuôi viết bằng tiếng Nga

• Машенька (Mashen'ka, 1926)
• Король, дама, валет (Vua, hậu và con nhép, 1928)
• Защита Лужина (Bảo vệ Luzhina, 1930)
• Соглядатай (Sogliadatai, 1930)
• Подвиг (Chiến công, 1932)
• Камера Обскура (Buồng Obscura, 1932)
• Отчаяние (Tuyệt vọng, 1936)
• Дар (Quà tặng, 1938)

Văn xuôi viết bằng tiếng Anh

• The Real Life of Sebastian Knight (Cuộc đời thực của Sebastian Knight, 1941)
• Bend Sinister, 1947
• Lolita, 1955 (tác giả tự dịch sang từ tiếng Nga, 1965)
• Pnin, 1957
• Pale Fire (Lửa nhạt, 1962)
• Ada, or Ardor (Ada hay Ardor, 1969)
• Transparent Things (Những vật trong suốt, 1972)
• Look at the Harlequins! (Hãy nhìn Harlequins!, 1974)

Thơ

• Стихи (Thơ, 1916)
• Альманах: Два пути (Hai con đường, 1918)
• Горний путь». Берлин: Грани, 1923.
• Возвращение Чорба: Рассказы и стихи (Chorba trở về: truyện và thơ, 1930)
• Стихотворения 1929—1951 (Thơ 1929-1951), 1952
• Poems. Garden City, 1959
• Poems and Problems, 1971
• Стихи, 1979

Dịch thuật

• Từ Anh sang Nga
• Alice's Adventures in Wonderland (1923)
• Từ Nga sang Anh
• Three Russian Poets: Selections from Pushkin, Lermontov, and Tyutchev (Ba nhà thơ Nga: Pushkin, Lermontov, Tyutchev, 1947)
• A Hero of Our Time, by Mikhail Lermontov (Anh hùng của thời đại chúng ta, truyện của M. Lermontov, 1958)
• The Song of Igor's Campaign (Bài ca về binh đoàn Igor, 1960)
• Eugene Onegin, by Aleksandr Pushkin (Evgeny Onegin của Pushkin, 1964)