22 Tản Mạn

22 Tản mạn của Võ Chân Cửu cho ta hình dung lại rất nhiều khuôn mặt thi ca của miền Nam gói trọn trong 21 năm (1954-1975). Văn học miền Nam giai đoạn này là một nền văn học tự thân, hầu như không có tính kế thừa từ lớp trước, có chăng chỉ là âm hưởng của một số tác giả tiền chiến. Lực lượng làm thơ thì vô cùng hùng hậu, dù trong đó, những ngày chiến tranh ác liệt đã nuốt trọn gần 15 năm. Đến nay, cũng chưa ai làm cái công việc tổng hợp lượng thơ đã in thành tập, hay đăng trên các báo giai đoạn này. Sách báo thất tán, tác giả người còn, người mất, người ra nước ngoài định cư. Điều kiện góp nhặt thật vô cùng nan giải Có nhiều tác giả mà hiện nay với độc giả thế hệ 8X trở đi, hầu như không ai biết cả. Nhưng họ vẫn còn đó với thời gian, phong phú với những sáng tác của mình. Có lẽ đây được xem như những trích đoạn Hồi ký cho nhiều dòng thơ xuất hiện trước năm 1975 ở miền Nam.

22 Tản mạn là cả một thế giới ngồn ngộn những sự kiện sinh hoạt văn chương vùng đất phía Nam thời chia cắt. Trong đó, bao gồm những chuyện tâm tình, tâm thế, cá tính. Và cả chuyện “bếp núc” của mỗi nhà thơ. Chưa nhất thiết phải chi li phân loại từng khuynh hướng, từng thời kỳ, từng địa phương... chúng ta vẫn có thể thấy trong tập Tản Mạn này đủ các trào lưu, các trường phái trong nền thi ca miền Nam trước đây.

Đôi chân xê dịch, trái tim hết lòng vì bè bạn và nguồn tư liệu phong phú đã kết nối Võ Chân Cửu với đa phần văn nghệ sĩ miền Nam. Từ các lão làng tiền bối như Quách Tấn, Nguyễn Ngu Ý, Bùi Giáng, Vũ Hoàng Chương... đến các bậc đàn anh như Cung Trầm Tưởng, Thanh Tâm Tuyền, Viên Linh, Trần Đức Uyển, Tuệ Sỹ... và các bạn cùng trang lứa - không thể kể ra hết ở đây - đã tạo cho tập Tản Mạn thành một bức tranh đa sắc, độc đáo, mà vẫn đẫm tình người, dù đâu đó Võ Chân Cửu đã bóng gió nói đến một vài “nhân vật” mượn thi ca vào mục đích khác, cho riêng họ.
Cái thấm đẫm của Võ Chân Cửu vào những trang viết, không phải từ những trích dẫn của từng tác giả, mà lại đi từ những ý tưởng, những ghi nhận, những sự vật... đôi khi không có gì dính dáng đến thơ. Điều gây thích thú là cách đặt nhan đề cho từng Khúc Tản Mạn. Như Lá vú sữa, Rau tập tàng, Tiếng chim tu hú, Đường vân gỗ, Gỗ và Đá, Tiếng thác non xa...

Dòng chảy 21 năm văn học miền Nam có thể sẽ còn được đào xới lên bằng nhiều kiểu cách nhưng 22 Tản mạn đã cho người đọc chạm vào thời kì ấy bằng những câu chuyện nhỏ, gần gũi nhưng đem lại cảm giác ấm áp.