Nhà Quê

“Cuốn sách sẽ không là váng nước, bọt mưa lâu nay Thái thấy rất nhiều ở các thư quán. Cuốn sách phải là xương máu của những cuộc đời” – đó là ước vọng của nhân vật chính - Thái sẽ vào nghề văn và sẽ viết như thế và cũng là những gì mà Ngọc Giao đã thể hiện trong tiểu thuyết Nhà quê.

Với nhà quê và người nhà quê, mỗi người viết đều có một cách ứng xử và miêu tả theo cách của mình. Ở Ngọc Giao, với 192 trang in ông đã thể hiện một cuộc sống của người dân quê trong trạng thái nguyên sơ và có phần hoang dã. Một nhà quê gần như không chịu tác động gì của đời sống thành thị - dẫu có sự tham gia hoặc hiện diện của mấy anh trí thức, hoặc mấy gia đình trưởng giả đem theo cách sống lười biếng, xa xỉ từ tỉnh về. Một Nhà quê bắt đầu từ ông già Bút - người quản gia trung thành của gia đình Thái, với 35 năm chăm nom đất đai, vườn tược, từ đường cho chủ, lúc nào cũng nơm nớp sợ chủ về bán hết ruộng vườn, cùng với cô gái út là Dậu - như một hơi ấm, một đốm sáng ở một nơi quá u tịch, hoang sơ như làng Dí Thượng. Là cái cộng đồng dân cư gồm những gương mặt vừa quen vừa lạ, từ phó Cúi – với nghề hớt tóc và là lang vườn, đến phó Năng thợ làm áo quan, cùng Hai Phiên - chuyên bắt rắn, rồi bị rắn mổ mắt, chuyển sang nghề thổi xì đồng đều có kết cục là cái chết thảm vì đói. Một cuộc đời, một cái chết và cũng là những khoảng tối trong cực nhọc của sự mưu sinh, những khắc nghiệt của hoàn cảnh và những u uẩn trong tâm trạng của vô vàn người nông dân Việt Nam trước năm 1945. Hai Phiên có một người chị “cũng thuộc vào hạng ăn rau khoai, uống nước mát như Phiên. Hai chị em không ai nuôi nổi được ai, phải chia đi sống nhờ thiên hạ”. Tất cả họ là những con người nhà quê và cũng là “xương máu cuộc đời” mà Thái nghĩ đến trong tác phẩm mình sẽ viết còn Ngọc Giao đã thể hiện trong tiểu thuyết Nhà quê.