Hãy Để Ngày Ấy Lụi Tàn

Anthony là kết quả của tình yêu say đắm giữa một người cha da trắng và một người mẹ da đen. Anh mang màu da của cha nhưng cậu em Steve của anh lại mang màu da giống mẹ. Màu da ấy đã chia rẽ hai anh em họ từ nhỏ, vì mẹ anh không muốn con phải chịu sự khinh thường và bất công giống như mình, nên đã gửi Anthony đến một trường học dành cho người da trắng. Tưởng rằng màu da sẽ giúp Anthony rẽ sang một hướng khác của cuộc đời, nhưng đến khi yêu một cô gái da trắng tên Ren, anh nhận ra mình không thể chối bỏ gốc gác da màu, và để che giấu sự thật ấy, anh đã phạm phải những sai lầm khủng khiếp, dẫn đến những bi kịch hủy hoại cuộc đời anh.

Ra đời năm 1952, Hãy để ngày ấy lụi tàn là một trong những tác phẩm chống phân biệt chủng tộc mạnh mẽ nhất. Gerald Gordon không phải là người da màu, ông là một luật sư da trắng, nhưng với lòng đồng cảm sâu sắc với các dân tộc Nam Phi, ông đã đóng góp vào phong trào chống chính sách Apartheid bằng hoạt động thực tiễn của một luật sư cũng như bằng sáng tác văn chương.

Sức tố cáo của Hãy để ngày ấy lụi tàn thể hiện ở sự hủy hoại mà chế độ phân biệt chủng tộc đã gây ra đối với những số phận con người, với những gia đình vốn được tạo ra nhờ tình yêu chân thành và bình đẳng. Màu da–thứ không quyết định nhân phẩm, đạo đức, trí tuệ của bất kỳ ai–đã chia rẽ một gia đình vĩnh viễn. Anthony và Steve từ nhỏ đã bị gửi đến những trường học khác nhau. Để có một tương lai tốt hơn, Anthony đã rời bỏ cả gia đình, em trai, che giấu gốc gác. Chỉ vì sự che đậy khốn khổ đó, mà Anthony đã phạm vào tội trọng. Để rồi sau đó, chính Steve dũng cảm, mạnh mẽ và trung thực đã cứu sống anh. Bi kịch cuộc đời của Anthony chưa dừng ở đó, anh đã nhận ra một điều đau đớn hơn nữa, rằng giữa anh và Ren–người tình da trắng của anh–mãi tồn tại khoảng cách phân biệt không thể vượt qua, dù họ yêu nhau tha thiết.

Số phận Anthony là điển hình cho những người con lai khác, khi họ cố gắng gia nhập xã hội da trắng và chối bỏ nguồn gốc, và rồi cuối cùng nhận ra mình đã không còn thuộc về bất cứ nơi nào cả. Cuộc sống cô đơn và bất hạnh của anh đã trở nên tồi tệ hơn cả cái chết.

Sự phân biệt nào cũng là vô lý và phi nhân, nhưng sự phân biệt chủng tộc đã trở thành một ám ảnh ghê rợn khi nó vẫn dai dẳng tồn tại, dưới những hình thức khó thấy hơn, nó chảy trong suy nghĩ của những con người đã được gải phóng khỏi chế độ Apartheid. Và vì thế mà tác phẩm của Gerald Gordon vẫn đáng để đọc lại nhiều lần, như một lời nhắc nhở cho tất cả chúng ta.