Đèn Không Hắt Bóng (TB 2016)

Hiện nay, quyển Đèn không hắt bóng đang để tên tác giả là Watanabe Dzunichi. Đây là cách để theo các bản in những năm về trước. Nhưng thực ra, đây là một cách để tên không chính xác. Tên của tác giả trong tiếng Nhật là: 渡辺 淳一, phiên âm quốc tế được sử dụng là Watanabe Junichi – và đây mới là cách phiên âm chính xác. Thực sự, trong 5 năm mình học tiếng Nhật, lúc học thầy cô cũng chưa bao giờ phiên âm chữ J thành Dz. Không bao giờ mình bắt gặp một từ nào phiên âm là Dz cả. Đó là cách phiên âm không có trong phiên âm quốc tế chính thức của tiếng Nhật. Nếu bây giờ, search trên Google sẽ thấy khi tìm kiếm với cụm từ Watanabe Dzunichi, sẽ chỉ ra các trang kết quả từ Việt Nam; khi search Watanabe Junichi mới ra các trang web của quốc tế. Và cả trang Wikipedia của tác giả này cũng là Watanabe Junichi, không hề đề cập đến một cách viết khác là Watanabe Dzunichi nếu có, nghĩa là cách viết này không hề tồn tại trong mắt bạn bè quốc tế. Vậy thì cách viết Dzunichi bắt nguồn từ đâu ở Việt Nam? Mình đã tìm hiểu và phát hiện là trước tiên nó bắt nguồn từ việc những người tên Dũng, khi tên của họ viết tiếng Anh không dấu thì là Dung -> từ này trong tiếng Anh nghĩa là “phân”. Vì không muốn người nước ngoài hiểu lầm ý nghĩa tên của mình, người ta nghĩ ra cách là thêm chữ z vào. Từ đó, những người tên Dũng sẽ viết tên trong tiếng Anh là Dzung. Việc này chủ yếu xuất phát từ người miền Bắc vì người miền Bắc thường có xu hướng đọc D -> Gi (mà phiên âm cách đọc của Gi là Z, chẳng hạn Giang có thể ghi là Zang). Vì vậy, điều này cũng thể hiện cho việc tại sao họ không đưa vào bất kì chữ cái nào chen giữ D và ung trong Dũng mà lại là z. Nó biểu hiện cho việc đọc Dũng với âm nặng thành Giũng. Từ đó, có thể hiểu, trong suy nghĩ của người miền Bắc chữ Dz vô tình biến thành phiên âm cho chữ Gi hay J (trong một số trường hơp). Tên tác giả Watanabe Junichi vừa khéo chữ Junichi có thể đọc thành Giunichi trong tiếng Việt, nhưng để Giun thì kì quá, để Dz thì đẹp hơn. Và Cao Xuân Hạo (dịch giả của Đèn không hắt bóng) là trí thức sinh ra ở Hà Nội nữa, có lẽ ông cũng bị ảnh hưởng bởi tư tưởng thời đó là để chữ Dz thì đẹp và hoa mĩ. Cộng những tác nhân nhỏ lẻ đó lại, cuối cùng, tên tác giả Junichi bị biến thành Dzunichi. Và cứ thế, từ bấy đến nay, các bản dịch ở Việt Nam đều để Dzunichi, lâu lâu mới có vài nhà xuất bản để Junichi nhưng số lượng đó không nhiều dù đây mới là cách phiên âm quốc tế đúng. Đó là những suy đoán của mình, có thể đúng có thể sai. Mình chợt nhớ lại trường hợp của anh Lương Việt Dũng. Anh ấy là người Hà Nội, trước đây trong namecard hoặc trong phần tên dịch giả in trong sách, anh cũng để tên là Lương Việt Dzũng (bản in đầu tiên của quyển Kitchen anh để tên này), nhưng sau này anh đã sửa lại là Lương Việt Dũng, cái tên Lương Việt Dzũng không thấy đâu nữa. Hồi mình học năm nhất, trong buổi hội thảo tổ chức ở trường có mời anh về, mình có hỏi anh tại sao không để Dzung nữa, anh nói lí do vì anh sợ mọi người hiểu lầm khi ghi tên mình không có dấu trong tiếng Anh nên trước đây mới để Dzung, nhưng bây giờ anh không thích để như vậy nữa vì thế chữ Dzung màu mè quá, có vẻ gì đó làm duyên làm dáng, khoa trương hóa lên nên anh để lại đúng cách tên của mình trong tiếng mẹ đẻ là Dũng. Mình rất đồng tình với suy nghĩ này. Đó phần nào cũng là suy nghĩ của mình khi nhìn bất kì chữ J hay D nào bị biến thành Dz. Và mình nghĩ, đó cũng có thể là suy nghĩ của nhiều người vì ngày nay ta không còn thấy nhiều người để Dz nữa. Vậy nên, nói thật là mỗi lần nhìn bìa sách Đèn không hắt bóng của công ty sách Phương Nam, một cảm giác khó chịu cứ dâng lên mãi trong lòng mình khi thấy tên tác giả được viết là Watanabe Dzunichi. Mình nghĩ Phương Nam đã mua bản quyền tác phẩm đàng hoàng, giờ đây đã là đơn vị chính thức và duy nhất xuất bản tác phẩm này tại Việt Nam thì nên cân nhắc trả lại tên tác giả theo đúng phiên âm quốc tế để người đọc có thể tự tìm hiểu về ông nhiều hơn trên mạng nếu muốn và cũng là để tỏ ý tôn trọng đến tác giả. Xét về tình hay về lí, mình thấy đều nên chuyển Watanabe Dzunichi thành Watanabe Junichi. Về tình, như mình đã viết ở trên: chữ Dzunichi ngày nay không còn cho người ta cảm giác hoa mĩ, đẹp đẽ nữa, nó là một cách phiên âm cảm tính theo cách đọc của người miền Bắc, đó là cách phiên âm sai. Về lí, Phương Nam đã mua bản quyền tác phẩm này thì nên xuất bản theo đúng tên phiên âm quốc tế, Watanabe Dzunichi là cái tên chỉ có ở Việt Nam. Mình mong rằng nếu có tái bản quyển Đèn không hắt bóng nữa, lần sau Phương Nam sẽ chú ý xem xét việc đổi lại tên tác giả cho đúng phiên âm quốc tế. Mình không biết những bạn học tiếng Nhật khác như thế nào nhưng đứng trên khía cạnh một người học tiếng Nhật, mình cũng cảm thấy khó chịu khi nhìn chữ Dzunichi vì nó không khiến mình hình dung ra tên tác giả viết chữ Hán là gì, trong khi nếu để Junichi thì đó lại là một cái tên rất phổ biến ở Nhật, rất dễ nhận diện. Hơn nữa, mình nghĩ rằng không phải ai cũng biết chuyện chữ Dz có thể đọc thành J, Gi hay D. Lúc mình mới vào đại học, thú thực mình đã khựng lại trước Dzunichi vì không biết đọc nó như thế nào. Hi vọng Phương Nam có thể lưu tâm đến vấn đề này cho những lần tái bản sau (nếu có) của quyển sách này. Ngoài lề một tí, viết đến đây mình nhớ đến phim ngắn A useless fiction (Tiểu thuyết vô dụng) của Cheong Kin Man mà mình đã có dịp xem trong khuôn khổ Doclab Film Festival diễn ra ở Đại học Hoa Sen cuối tháng 11 năm vừa qua. Trong phim này, Cheong có đặt một câu hỏi thú vị: tại sao tên của người Pháp, người Tây Ban Nha, một số nước trên thế giới... được giữ lại dấu khi viết trong tiếng Anh hay các sự kiện quốc tế nhưng tên của người Việt lại không, người ta lấy mất dấu của nó đi dù thực ra đã có thể viết dấu cho những tên kia thì viết dấu cho tên tiếng Việt cũng không khó khăn hơn là bao. Vì vậy, anh - một người Hong Kong muốn viết tên một người Việt anh yêu mến trong bộ phim ấy bằng tiếng Việt có dấu như đúng nguyên mẫu của nó. Và anh đã viết tiếng Việt có dấu thật. Khi xem phim đến đoạn ấy, mình thấy rất thú vị, tươi mới và cảm động. Chợt nghĩ rằng, nếu ai cũng có suy nghĩ như Cheong Kin Man thì những người tên Dũng hay Dung sẽ không phải khổ sở nghĩ cách chuyển hóa tên tiếng Việt của mình sang tên tiếng Anh như thế nào hoặc lo lắng khi tên mình ghi không dấu thì bị hiểu lầm trong mắt bạn bè quốc tế nữa.