Đất Lửa

Câu chuyện xảy ra tại làng Mỹ Long Hưng thuộc quận Chợ Mới tỉnh An Giang trong giai đoạn đầu kháng chiến chông Pháp (1945 – 1954). Ngôi làng theo đạo Hòa Hảo một phen lung lay tận gốc khi phải lựa chọn giữa một bên là tên Quản Dõng đã câu kết với Tây, và một bên là cha con Sáu Sỏi – Phát, những người thuộc về phe Việt Minh. Những mối quan hệ bị giằng xé trong đau đớn, khổ sở, mà đại diện tiêu biểu là tình yêu của Phát – Hằng. Sáu Sỏi đã bị giết chết, nhưng quân đội Việt Minh đã về làng, Phát và Hằng đã được gặp nhau. Câu chuyện dừng lại ở đó, với một kết thúc ngỏ.

Được sáng tác từ những năm tháng chiến tranh, Đất lửa mang đậm hơi thở thời đại. Những xung đột dường như không thể hóa giải tạo ra cho câu chuyện một độ căng thăng đến nghẹt thở.

Những vấn đề tôn giáo, thực dân, mâu thuẫn giai cấp, tàn dư phong kiến… được lồng ghép vào bối cảnh một ngôi làng Nam Bộ. Những người dân một lòng mộ đạo ngơ ngác trước thế tiến thoái lưỡng nan mà thời thế đẩy họ vào. Xuất hiện rất nhiều trong tác phẩm là những câu nói: không hiểu tại sao, không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Họ bị lợi dụng, bị xúi giục, lôi kéo vào những mưu mô thâm hiểm, và trở thành những kẻ tàn độc vô ý thức.

Cảnh Hiền bị giết chết, cảnh Sáu Sỏi bị xử tử có thể khiến bạn đọc rùng mình. Đám đông vô thức bị điều khiển bởi những thế lực xấu xa đã vô tình gây nên cái chết oan uổng cho những người muốn giúp đỡ họ. Nhưng lời trăn trối của Sáu Sỏi lại khiến chúng ta yên lòng, khi ông khuyên con trai mình đừng nên trả thù những người bị xúi bẩy này.

Từ kinh nghiệm sống, vốn đời tích lũy trong những năm kháng chiến, Nguyễn Quang Sáng đã tạo ra một câu chuyện đậm chất hiện thực, sống động và đanh thép. Tác phẩm vẽ ra một bức tranh về vùng “đất lửa”, nơi con người phải đấu tranh quyết liệt, thậm chí phải hy sinh mạng sống của mình cho một cuộc thức tỉnh, đổi thay.

Nằm trong số những tác phẩm thời kỳ đầu của Nguyễn Quang Sáng, nhưng Đất lửa đã thể hiện phong cách riêng của nhà văn, chất Nam Bộ rõ rệt ấy sau này sẽ được bộc lộ đầy đủ hơn trong những tác phẩm xuất sắc như: truyện ngắn Chiếc lược ngà, kịch bản Cánh đồng hoang.