Hoan Lạc

‘Hoan lạc là gì?
Ở đâu có hoan lạc?
Cội nguồn của hoan lạc là từ đâu?’
Đó chính là những trăn trở mà nhà văn Mạc Ngôn thông qua nhân vật Tề Văn Đống gửi tới độc giả qua tác phẩm ‘Hoan lạc’.
Cậu ‘sinh viên đậu cành mềm’ Tề Văn Đống nơi làng quê nghèo Trung Quốc ấy thì có tư cách gì bàn về ‘hoan lạc’ chứ?
Những khát khao hoan lạc của cậu đã bao giờ thành hiện thực?
Mơ một chỗ trong thánh đường đại học với túi cài bút bi đĩnh đạc nhưng thi năm lần vẫn chưa đỗ.
Muốn đổi đời, cho nhà nở mày nở mặt nhưng vẫn phải ăn bám anh chị dâu.
Mộng một tình yêu thì ngoài sự kiện đặc biệt năm này với cô hàng xóm lớn tuổi Ngư Thúy Thúy và suýt với cô bạn học dạn dĩ Dania cũng không có gì.
Cuối cùng cậu quyết định kết thúc tất cả trong mùi thuốc trừ sâu Đức quốc. Cuộc đời ngắn ngủi, bi thảm mà ‘hoan lạc’ lạ kì của cậu rốt lại có thể tóm tắt trong mấy chữ: ‘muốn mà không được’!
Những nhân vật chung quanh cậu cũng không khá hơn mấy! Anh cả sợ vợ, cáu giận vì gánh nặng; chị dâu đanh đá chua ngoa ngay cả với mẹ chồng; cựu phó bí thư thôn hết thời; người mẹ già nua mất sức lao động phải đi ăn xin cho cậu có tiền vào “lò luyện thi”; anh bộ đội phục viên kiêm đảng viên cộng sản tâm thần, luôn mồm độc thoại với “kẻ thù”, sẵn sàng lên cơn bất cứ khi nào….
Bức tranh xã hội Trung Quốc hiện lên bao khốn khó, cùng bấn với bao bất cập, tha hóa mọi giai tầng. Nói như nhân vật Văn Đống trong truyện: ‘Sinh ra trong một cái thông thế này, bảo kiếm có bằng kim cương cũng phải han gỉ thôi!’
Chỉ đơn thuần kể câu chuyện chàng học trò nông thôn bất tài, nhưng với giọng văn trần tục và sống động và tài kể chuyện thượng thặng, ‘Hoan lạc’ của Mạc Ngôn vẫn đủ sức thu hút độc giả băng qua muôn trùng những rối rắm, ám ảnh rậm rạp của ngôn từ. Để rồi, khi gấp sách lại, còn lại trong ta những suy ngẫm về thân phận, lẽ sống ở đời…